Tanım
Peptik Ülser:mide asidi ve yine mideden salınan pepsinin kostik (tahrip edici) etkisi ile mide,oniki parmak barsağı ve temas ettiği sindirim sisteminin diğer bölgelerinde düz kas tabakasına kadar derinleşen doku kaybıdır(yaradır).

Ülserin Oluşumu
Sindirim sisteminin koruyucu mekanizmaları ile saldırgan(tahrip edici) faktörler arasındaki dengenin saldırgan faktörlerin lehine,koruyucu mekanizmaların aleyhine bozulmasıyla asid , pepsin rahatlıkla doku kaybına(yaraya) neden olur.

A-Asit ve pepsinin tahrip etkisine karşı koruyucu mekanizmalar

Sümüksü tabaka(Mukus);asid’in doku içine girmesine engel olur
Bikarbonattan zengin sıvının salgılanması;asidi nötralize eder
Konsantre asid varlığında(pH<2) hücrelerin tahrip olmasıyla içeri doğru(hücreler arasından) kaçan H+ iyonlarının hücrelerdeki pompalar aracılığı ile hücre içine alınıp,bikarbonat ile nötralize edilmesi
Sindirim sistemini besleyen düzgün,yeterli kan akımı, hücrelerin birbiri ile daha sıkı temas ve dayanışma içinde olmasını ,mukus üretimi,bikarbonat sekresyonunun düzenli,yeterli olmasını,zarar gören mukozadan kaçan asidin ortamdan kaldırılmasını sağlar
Mide asid sekresyonu ile birlikte,paryetal hücre denilen hücre tarafından taşınan HCO3,midenin üst tabakasının altında alkalen ortam “ alkaline tide” oluşturur.Kan akımı bu HCO3’ı hücre yüzeyine taşıyarak mide asid sekresyonu esnasında koruyucu rol oynar.
B- Saldırgan(tahrip edici) faktörler

Mide Asid Sekresyonu
Asid dengesinin sağlanmasında anormallik
Mide ,oniki parmak barsağının çalışmasında anormallikler
Helikobakter Pilori(Hp) denilen mikrop(Hp tedavisi ile ülserin tekrarlaması yılda %10 seviyelerine düşer)
Romatizmal ağrı kesici ilaçlar
Ülser yapabilen diğer ilaçlar(5-Fulorourasil,Potasyum klorid, Kokain, Bisfosfonat)
Aşırı asid ,pepsin salgılanan hastalıklar(Zollinger –Ellison sendromu,Sistemik Mastositozis ve bazofili ile birlikte olan Myeloproliferatif Hastalıklar,Antral G Hücre Aşırı fonksiyonu)
Batıda yaşamları boyunca kişilerin %10’unda ülser gelişir.Amerika Birleşik Devletlerinde yılda 500.000 yeni ülser hastası ortaya çıkar.20.yy başlarında peptik ülser artma eğilimi gösterirken,1960’lı yılların sonlarında azalma göstermişdir.Diğer ilave yan etkileri olmayan(kanama,delinme vb gibi) p.ülser sıklığında azalma gözlenirken,diğer yan etkilere bağlı(kanama,delinme vb)bağlı hastanede yatışda belirgin azalma görülmemişdir.Hatta yaşlılarda mide ülserine bağlı ilave yan etkilerde artış görülmektedir.Bu durum muhtemelen romatizmal ağrı kesici kullanımındaki artışa bağlıdır.

Sigara ,P.Ülser ve ülserin neden olduğu yan etkilerinde(kanama,delinme) risk faktörüdür.Hp eradikasyonu yapılmadığında , sigara ülser tekrarına neden olabilir.

Alkol,bira ve şarap asid sekresyonunun arttırır.Ancak bunun p.ülser oluşumundaki rolü belirgin değildir.

Diet ile p.ülser ilişkisi arasında inandırıcı deliller yoktur.

Peptik Ülser İle Sıklıkla Birlikte Olan Hastalıklar
*Kronik AC hastalıklarında %30 birliktelik vardır

*Sirozda p.ülser riski artar

*Kr.Böbrek hastalıklarında artış tartışmalıdır

Psikolojik stres faktörlerinin;tek başına ülser ve nükse neden olmadığı,ancak eğilimli kişilerde risk faktörü olabileceği de ifade edilmektedir.
Ailesel(genetik)faktörler; ülser hastalığına öncülük ettiği ,eş yumurta ikizlerinde ,1.derece akrabalar arasında daha sık görülebildiği ifade edilmektedir.Aile içi sıklığın genetik etkiden ziyade Hp sıklığından kaynaklandığı da belirtilmektedir.”O”(Rh 0) antijeninin p.ülser hastalığında ileri sürülen genetik belirteçlerdendir.Bu genetik eğilimin doğrudan p.ülserden ziyade Hp sıklığına bağlı olabliceği de belirtilmektedir.

Peptik Ülserde Klinik Bulgular
Oniki parmak barsağı ülseri
* Ağrı,sıklıkla karnın üst kısmında yanıcı,kemirici vasıftadır.Yemeklerden 2-3 saat sonra görülür.Birşeyler yenilince hafifler.Hastaların 2/3’ünde gece uykudan uyandırır.Ancak sabah uyandığında ağrının varlığı nadirdir.

*İştahsızlık,kilo kaybı nadirdir.Bilakis iştah artışı ve kilo alma tariflerler(yeme ile ağrının hafiflemesine bağlı).

Mide Ülserinde
*Ağrı karnın üst bölgesinde tırmalayıcı,yanıcı vasıftadır.Yemeklerden sonra görülmeye eğilimlidir.Ancak antiasid ve gıdalarla azalmayabilir.Bazı hastalarda ağrı yemekle artabilir.1/3 hasta ağrı ile uyanır.

*İştahsızlık ve kilo kaybı görülebilir.Bu durumda hastanın sadece şikayetlerine dayanarak iyi,kötü huylu ülser ayrılamayabilir.

Tanı Testleri
Endoskopi mide şikayeti olan hastalarda p.ülseri saptamada ilk seçenektir.Mide ülseri varlığında mutlaka biyopsi alınmalıdır.Endoskopi+Biyopsi ile kötü huylu ülseri tanımlama değeri %98’dir.Ancak 6-8 hafta sonra endoskopinin tekrarlanması halen uygulanan yöntemdir.

Tedavi

Hastalar Hp için test edilmeli,Romatizmal ağrı kesici yönünden sorgulanmalıdır.Hp(+) ise tedavi edilmeli,mümkünse romatizmal ağrı kesici ilacı kesilmelidir.

Histamin H2 Reseptör Antagonistleri(H2RA)

Tek doz olarak akşam yemeği ile yatma dönemi arasında alındığında 4-6 haftada oniki parmak ülseri iyileşme oranı %70-80,mide ülserinde %55-65’dir.İlaçlara bağlı yan etki görülme sıklığı %4’den daha azdır

Proton Pompa İnhibitörleri(PPI)

Bu grupta,Omeprazol,Esemprazol,Lansoprozol,Pantoprozol,Rebeprazol grubu ilaçlar bulunmaktadır. PPI’lerinin açık olarak birbirlerine üstünlüğü gösterilememiştir.PPI’lerinin ülser iyileşme sıklığı ve hızı H2RA’e üstündür.

Antiasitler

Antisekretuvar(yukarıda belirtilen) ajanlara göre hasta uyumu daha düşük,daha az hoşa giden ve mide asidinin uzun süreli kontrolünde daha az etkilidir.

Sukralfat

Oniki parmak ülser iyileşmesinde etkilidir(H2RA’e benzer).İlacın mide ülserinde etkili olduğu gösterilse de mide ülserinde kullanımı FDA(Uluslararası İlaç Yönetimi) tarafından onaylanmamıştır.

Bizmut

Etki mekanizmaları açık değildir. Özellikle böbrek yetmezliğinde uzun süre ve yüksek dozda kulanımda sinirler üzerine toksik etki oluşturur.

Prostoglandin Analogları

Aktif ülser tedavisinde kullanılmaz.Romatizmal ilaçlara bağlı ülser gelişiminde koruyucu rolü vardır.

Sleizenger and Forthrand’s.2006.Gastrointestinal and Liver Disase

Takahashi M,Katayama Y.Reversal of The Tolerance Phenomenon by the Intermittent Administration of a Histamine H2-Receptor Antagonist.Journal of Gastroenterology and Hepatology 2010;25:1493-1497

Van Zanten SV,Van der Knoop B.Gastric Ulcer Treatment:Cure of Helicobacter Pylori Infection Without Subsequent Acid- Suppressive Therapy:is It Effective. Eur J Gastroenterol Hepatol2008;20:489-491

Racz I,Szabo A,Csöndes M,Pecsi G,Goda M.Eradication of Helicobacter pylori has no Effect on Gastric Acidity in Duodenal Ulcer Patients Evaluation of 24 h pH Monitoring.Journal of Physology 2001;95:469-475

Her Hakkı Mahfuzdur Kopya Edilemez